Gisteren was een geweldige dag. 's Morgens stond er een mooi artikel van Pieter van Os in nrc next, met grote foto van Sake Elzinga. De quote van Anton Korteweg besloot het artikel:
Lucebert's Nachtwacht, -er gaat niets boven het hoogste/ En daar dan vredig naast eten/Tot in eeuwigheid. Amen
's Avonds stond het artikel verkort in NRC Handelsblad en er was ook een redactioneel commentaar gewijd aan 'weerloze kunst', dat ook aandacht besteedde aan de Yxiezaak in Alkmaar.
Behoud weerloze kunst
Als een politicus een verheven standpunt wil innemen, dan is Lucebert al snel dichtbij. Er is bijna geen openbaar bestuurder te vinden die de dichter/kunstenaar niet eenmaal in de loop van zijn of haar carrière heeft geciteerd. „Alles van waarde is weerloos”, zegt de politicus vol overtuiging als het mes wordt gezet in een mooie voorziening die je niet kunt eten.
Deze strofe ‘De zeer oude zingt’ is een van de bekendste dichtregels in de Nederlandse poëzie, mede doordat de strofe ook in de praktijk vaak bruikbaar is. In dat opzicht lijkt het gedicht van Lucebert (1924-1994) op ‘Het huwelijk’ van Elsschot (1882-1960). Diens strofe „tussen droom en daad, staan wetten in de weg en praktische bezwaren” is niet weg te denken uit menig debat over de grenzen van politieke idealen.
Dit functioneel citeren is overigens vaak wat selectief. Elsschot ging immers zo verder: „en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren, en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat”. Lucebert vervolgde na „alles van waarde is weerloos” met: „wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk”. Maar dat doet er niet toe.
Lucebert blijkt zelfs visionair te hebben gedicht. In 1985, toen de Koude Oorlog met het kruisrakettendebat een climax bereikte, maakte hij in de kantine van het Werkmancollege in Groningen de muurschildering Vrede is eten met muziek. Die is nu door kauwgom en chocomelspatten zo aangeraakt dat ze moet worden gerestaureerd. Maar het bestuur van de intussen verzelfstandigde scholengemeenschap kan niet betalen. Drie ex-docenten hebben nu het initiatief genomen 20.000 euro te collecteren, zodat de muur kan worden opgeknapt.
Deze actie is een schot in de roos. De oud-leraren tonen aan hoe waardevol betrokkenheid is in het onderwijs, ook in magere jaren. Ze zijn ook een steun in de rug voor een burgerinitiatief in Alkmaar.
Alkmaar wil de nalatenschap van Lucebert beheren, een erfenis die door een gift van een verzamelaar extra waarde kreeg. Maar een plan om cultureel centrum Yxie daar gedeeltelijk voor in te richten, is gesneefd. Nadat de gemeenteraad in juli 2011 onder druk van nieuwe machtsverhoudingen een eerder raadsbesluit terugdraaide, werd het plan onhaalbaar. Yxie kon niet wachten op de geschillencommissie, die moet oordelen over de vraag of de raad zich schuldig heeft gemaakt aan contractbreuk.
Een groep burgers uit het hele land heeft zich gekeerd tegen het het politieke besluit van Alkmaar. Of dit protest gehoord wordt, is de vraag. Maar ook als de stad blijft volharden, kan de nalatenschap van Lucebert er gered worden. Er is in Alkmaar misschien geen steun om geld uit te geven aan Lucebert, in de rest van Nederland moet dat draagvlak wel te vinden zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten