Wat gaat er gebeuren?

Professor Van Os bekijkt de schade

In de aula

Plannen ontstaan en krijgen vorm. Afgelopen week was er een bijzonder inspirerend overleg met het Groninger Museum, met Andreas Blühm en Mariëtta Jansen, en met professor Henk van Os en zoon Pieter. Er zal onderzocht worden of we i.s.m. het Museum een Crowdfunding kunnen uitvoeren. Bij deze vorm van Fondsenwerving gaat het om donaties via internet. We praten we daarover met een deskundige.

We kregen goede tips over de wervingsfolder die binnenkort de deur uit zal gaan. Binnenkort zal die aan dit blog gekoppeld zijn als link.

Ook via de site van de school (zie bij links) zal een banner+link komen te staan waar iedereen goed kan zien waar het geld precies heen moet.
Misschien kan de wandschildering enige tijd in het Groninger Museum tentoongesteld worden, mogelijk in verband met de restauratiewerkzaamheden! Dat zou natuurlijk Geweldig zijn voor het genereren van bekendheid voor het schilderij. Dat is ook een vorm van bescherming.
Van Henk van Os kregen we namen van fondsen en mensen die ons zouden kunnen helpen.
Vader en zoon bezochten de school en zagen de wandschildering. Van Os wees erop hoe knap Lucebert heeft geschilderd: zowel van dichtbij als van veraf is alles goed te zien, een kwestie van bijzonder perspectief. Zijn quote voor onze fondsenwerving:

Kunst geeft levensvreugde en zeker dit werk van Lucebert!

Ook zijn we van plan binnenkort met onze lezing over Lucebert en dit werk op pad te gaan. Geïnteresseerde donateurs willen we graag lering ende vermaak bieden met ons mooie verhaal. We gaan dit waarschijnlijk het eerst doen voor de Vrienden van het Groninger Museum!

Tot slot de visie van Professor Barend van Heusden:

Luceberts schilderij is 'oer' van kracht en schoonheid, en van een intrigerende vreemdheid. Maar we hoeven er niet eens voor naar een grot, ergens ver weg in Zuid-Frankrijk. Het ding is nota bene gewoon in Groningen! En dat zouden we laten vergaan? Ondenkbaar.

Waarom kost de restauratie 20.000 € ??

Is 20.000€ voor de restauratie van een wandschildering die 6.80*2.20 m groot is veel?

Wat moet er gebeuren, hoe lang duurt dat?

Als u precies wilt weten hoe dat zit, lees dan de pdf Conservering en kostenspecificatie van restauratrice Marjan de Visser.

Dit document vindt u onder de gelijknamige link.

In deze kostenspecificatie is nog niet opgenomen de voorzetwand van museaal of gelaagd glas, die na conservering geplaatst zal worden. Die kosten worden geschat op zo’n 5000 €.

Oud-docenten Werkman willen schilderij Lucebert restaureren - RTV Noord

NRC Handelsblad dinsdag 7 november

Groningen.Drie oud-leraren van de Daltonvestiging van het Werkmancollege, een middelbare school in Groningen, zoeken naar geld om een grote wandschildering te redden van de schilder/dichter en ‘keizer der vijftigers’ Lucebert. Het kunstwerk, met de titel Vrede is eten met muziek, meet 2,5 bij 6,8 meter en beslaat een muur van de schoolkantine. Door „intensief gebruik van de ruimte”, zoals oud-leraar Mechtelien van Barneveld het noemt, dreigt het kunstwerk ten onder te gaan aan kauwgom, pindakaasboterhammen en ondefinieerbare viezigheid. Restauratie van het kunstwerk zal ongeveer 20.000 euro kosten, inclusief een dunne, glazen of plastic voorzetwand ter bescherming.

De eigenaar van het gebouw en de muurschildering, de Openbaar Onderwijsgroep Groningen (o2g2), betaalt de restauratie niet. „Het geld is er gewoonweg niet”, zegt een woordvoerder. „Maar wij steunen van harte het initiatief van de oud-leraren om particuliere fondsen te werven om zo dit belangrijke kunstwerk voor de toekomst te behouden.”

Lucebert, pseudoniem van Lubertus Jacobus Swaanswijk (1924-1994), schilderde Vrede is eten met muziek in 1985, direct na oplevering van het gebouw in Groningen. Het werk kon worden bekostigd door de 1-procentsregeling, die bepaalt dat 1 procent van de bouwkosten van nieuwe overheidsgebouwen naar kunst gaat.

De drie docenten die de schildering proberen te redden, onderhielden in 1985 het contact met Lucebert. Op het toilet bij Van Barneveld hing thuis jarenlang het gedicht dat Lucebert bij de wandschildering schreef. Daarin wordt aangeraden dansmuziek te draaien bij het eten. Geen marsmuziek, die „net zo bedorven” is „als besmet voedsel”. De nalatenschap van Lucebert is ook elders in gevaar. Vorig jaar besloot de gemeenteraad van Alkmaar een streep te zetten door het plan een cultureel centrum te bouwen voor woord, beeld en geluid. In dat centrum – Yxie genaamd – zou de artistieke nalatenschap van Lucebert worden ondergebracht, aangevuld met Lucebert-werken uit een collectie van een anonieme schenker uit Spanje. 

Pieter van Os, redacteur Kunst

Leve de NRC!

Gisteren was een geweldige dag. 's Morgens stond er een mooi artikel van Pieter van Os in nrc next, met grote foto van Sake Elzinga. De quote van Anton Korteweg besloot het artikel:

Lucebert's Nachtwacht, -er gaat niets boven het hoogste/ En daar dan vredig naast eten/Tot in eeuwigheid. Amen

's Avonds stond het artikel verkort in NRC Handelsblad en er was ook een redactioneel commentaar gewijd aan 'weerloze kunst', dat ook aandacht besteedde aan de Yxiezaak in Alkmaar.

Behoud weerloze kunst

Als een politicus een verheven standpunt wil innemen, dan is Lucebert al snel dichtbij. Er is bijna geen openbaar bestuurder te vinden die de dichter/kunstenaar niet eenmaal in de loop van zijn of haar carrière heeft geciteerd. „Alles van waarde is weerloos”, zegt de politicus vol overtuiging als het mes wordt gezet in een mooie voorziening die je niet kunt eten.

Deze strofe ‘De zeer oude zingt’ is een van de bekendste dichtregels in de Nederlandse poëzie, mede doordat de strofe ook in de praktijk vaak bruikbaar is. In dat opzicht lijkt het gedicht van Lucebert (1924-1994) op ‘Het huwelijk’ van Elsschot (1882-1960). Diens strofe „tussen droom en daad, staan wetten in de weg en praktische bezwaren” is niet weg te denken uit menig debat over de grenzen van politieke idealen.

Dit functioneel citeren is overigens vaak wat selectief. Elsschot ging immers zo verder: „en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren, en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat”. Lucebert vervolgde na „alles van waarde is weerloos” met: „wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk”. Maar dat doet er niet toe.

Lucebert blijkt zelfs visionair te hebben gedicht. In 1985, toen de Koude Oorlog met het kruisrakettendebat een climax bereikte, maakte hij in de kantine van het Werkmancollege in Groningen de muurschildering Vrede is eten met muziek. Die is nu door kauwgom en chocomelspatten zo aangeraakt dat ze moet worden gerestaureerd. Maar het bestuur van de intussen verzelfstandigde scholengemeenschap kan niet betalen. Drie ex-docenten hebben nu het initiatief genomen 20.000 euro te collecteren, zodat de muur kan worden opgeknapt.

Deze actie is een schot in de roos. De oud-leraren tonen aan hoe waardevol betrokkenheid is in het onderwijs, ook in magere jaren. Ze zijn ook een steun in de rug voor een burgerinitiatief in Alkmaar.

Alkmaar wil de nalatenschap van Lucebert beheren, een erfenis die door een gift van een verzamelaar extra waarde kreeg. Maar een plan om cultureel centrum Yxie daar gedeeltelijk voor in te richten, is gesneefd. Nadat de gemeenteraad in juli 2011 onder druk van nieuwe machtsverhoudingen een eerder raadsbesluit terugdraaide, werd het plan onhaalbaar. Yxie kon niet wachten op de geschillencommissie, die moet oordelen over de vraag of de raad zich schuldig heeft gemaakt aan contractbreuk.

Een groep burgers uit het hele land heeft zich gekeerd tegen het het politieke besluit van Alkmaar. Of dit protest gehoord wordt, is de vraag. Maar ook als de stad blijft volharden, kan de nalatenschap van Lucebert er gered worden. Er is in Alkmaar misschien geen steun om geld uit te geven aan Lucebert, in de rest van Nederland moet dat draagvlak wel te vinden zijn.

Comité van Aanbeveling

Om onze fondsenwerving kracht bij te zetten hebben we een aantal prominenten uit de culturele wereld bereid gevonden om ons verzoek kracht bij te zetten. Zij kennen de waarde van Lucebert en zijn werk, zien de noodzaak van de restauratie in en kunnen zo nodig goede adviezen geven. We zijn heel blij met hun bereidheid aandacht te schenken aan Vrede is eten met muziek. We beginnen te geloven dat het goed zal komen!

Het gaat om de volgende personen, in alfabetische volgorde:

Dr. Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum

Professor Barend van Heusden, hoogleraar Kunst en Cognitie (RUG)

Drs. Anton Korteweg, dichter en oud-directeur van het Letterkundig Museum

Dr. Peter Rehwinkel, burgemeester van Groningen

Professor Henk van Os, hoogleraar Kunst en Samenleving (UvA)

We willen graag kort toelichten wat deze mensen voor onze actie betekenen en waarom wij juist hen hebben benaderd.

Andreas Blühm is de directeur van ons Groninger Museum, waar we trots op zijn. Onze actie is begonnen met contact met dit Museum, via Mariëtta Jansen, conservator moderne kunst. We hebben heel veel goede adviezen gekregen en er zijn via dit contact deuren geopend die anders dicht waren gebleven. En we kregen door dit contact het gevoel dat de actie echt belangrijk was.

Barend van Heusden heeft onze ogen geopend met zijn nieuwe benadering van veel vragen over kunst. Waarom vinden we iets mooi? Zijn alle kunstuitingen evenveel waard? Wat moet de politiek met kunst? Hier kregen we heldere antwoorden, want hij legt verbanden met antropologie en exacte wetenschappen die kunstonderwijs een stevige basis geven, wat nodig is in deze tijd.

Anton Korteweg heeft ervoor gezorgd dat in het Letterkundig Museum als centraal beeldend werk  niet een minimalistisch werk kwam te hangen, maar een grote wandschildering van Lucebert. Hij schreef een prachtige quote over de noodzaak van de restauratie:

„Luceberts Nachtwacht – er gaat niets boven het hoogste. En daar dan vredig naast eten.Tot in eeuwigheid. Amen.”

Peter Rehwinkel brachten we op de hoogte van de Verborgen Kunstschat in zijn stad en hij was enthousiast en kwam even later een werkbezoek afleggen op de school. Wat kunnen bestuurders toegankelijk en ondersteunend zijn!

Henk van Os legden we alles per mail uit. 'Ik doe mee!', mailde hij terug. Wie had dat kunnen dromen?

Als Henk van Os vertelt over kunst, gaat alles glanzen. Meer zeggen we niet.